Hầu hết các máy tính xách tay cũng như máy để bàn của các hãng nổi tiếng như Dell, HP, Acer, Nec, Toshiba, Sony... khi bán ra đều đã được cài đặt sẵn hệ điều hành Windows có bản quyền kèm theo nhiều phần mềm dùng thử. Những phần mềm này đôi khi là phiên bản cũ hoặc không cần thiết, bạn có thể gỡ bỏ chúng đi và cài những phần mềm khác theo nhu cầu của mình. Riêng với hệ điều hành thì dù xảy ra sự cố gì mà vẫn còn chạy được thì thường ít có ai dám cài lại, do sợ mất bản quyền.
Bài viết sau đây sẽ giới thiệu việc sao lưu lại bản quyền của Windows để sau khi cài đặt lại bạn vẫn có hệ điều hành có bản quyền mà không cần phải kích hoạt (activate) hay crack. Bạn sẽ sử dụng phần mềm Activation Backup and Restore (ABR).
Các bạn có thể tải ABR phiên bản mới nhất 1.0 (dung lượng 1.43 MB) hoàn toàn miễn phí tại địa chỉ http://directedge.us/files/abr/ABR-1.0.zip hoặc http://directedge.us/files/abr/ABR-1.0.exe. Sau khi tải về, cắm USB và giải nén ABR vào đó (chương trình chỉ làm việc trên USB, không làm việc trên đĩa cứng).
1. Sao lưu product key và kích hoạt bản quyền của Windows Vista
Chạy file activation_backup.exe, chương trình sẽ sao lưu bản quyền của hệ điều hành vào USB. Khi nhận được thông báo Backup complete, bạn hãy bấm Enter để thoát khỏi activation_backup. Trong thư mục của ABR trên USB sẽ xuất hiện 2 file là backup-cert.xrm-ms (sao lưu lại file kích hoạt của Windows Vista của bạn) và backup-key.txt (sao lưu lại product key đăng ký của Windows Vista).
Sau khi đã sao lưu kích hoạt và đăng ký của Windows Vista, bạn sẽ sử dụng các chương trình sao lưu và phục hồi driver như WinDriver Ghost, Driver Genius... để sao lưu các driver trong máy tính.
Bước kế tiếp, bạn tiến hành cài đặt Windows Vista. Lưu ý khi đến cửa sổ Install Windows thì bạn không được điền vào ô Product key và bỏ chọn ở ô Automatically active Windows when I’m online, bấm Next.
Khi hộp thoại Install Windows hỏi “Do you want to enter your 
product key now”, bạn hãy bấm No để xác nhận không nhập product key đăng ký của Windows Vista. Sau đó chọn đúng phiên bản Windows Vista của máy bạn đang sử dụng và tiếp tục làm theo hướng dẫn cho tới khi hoàn tất cài đặt Windows Vista.
2. Phục hồi và kích hoạt bản quyền cho Windows Vista
Sau khi cài xong Windows Vista, cắm USB vào máy tính và chạy file activation_restore.exe để phục hồi và kích hoạt bản quyền cho Windows Vista. Sau đó, bấm Enter để thoát khỏi ABR.
Sau khi kích hoạt bản quyền xong, bạn cần cài đặt driver phiên bản mới nhất và những phần mềm cần thiết, sau đó nên dùng một chương trình như Norton Ghost, Acronis True Image để sao lưu lại toàn bộ hệ thống của bạn.
Kinh nghiệm:
- Khi sử dụng ABR để sao lưu và phục hồi bản quyền, bạn chỉ có thể phục hồi được đúng phiên bản Window Vista mà máy tính sử dụng, chứ không thể sao lưu để rồi sau đó phục hồi cho máy tính sử dụng hệ điều hành phiên bản khác (ví dụ phiên bản Home và phiên bản Ultimate...), dù vẫn là máy tính của bạn.
- Nếu bạn muốn dùng bản sao lưu kích hoạt của Windows Vista Home Premium phục hồi bản quyền cho Vista Ultimate hay bất kỳ phiên bản Vista nào, hãy làm như sau:
Thay thế product key trong file backup-key.txt bằng product key của bản Windows Vista bạn mong muốn dùng (ví dụ như của Vista Ultimate), sau đó cài Windows Vista Ultimate. Làm tương tự như bước 1 và 2 nhưng bỏ qua mục sao lưu bản quyền. Cách này chỉ dùng được trên các máy cùng hãng, nếu bạn muốn dùng cách này trên các máy của những hãng khác nhau thì cần thay file backup-cert.xrm-ms tương ứng với hãng sản xuất, và thay thế product key trong file backup-key.txt bằng product key của bản Windows Vista bạn mong muốn dùng.
- Nếu thường xuyên phải cài đặt và sửa chữa hệ hiều hành, để tiết kiệm thời gian và công sức, bạn có thể làm như sau: sau khi tải ABR từ trang chủ của ABR, giải nén vào USB và copy tạo file backup-key.txt bằng Notepad, vẫn dùng Notepad bạn nhập vào product key của bản Windows Vista dự định cài đặt, sau đó copy file Cert tương ứng với hãng sản xuất máy tính vào USB và đổi tên thành backup-cert.xrm-ms. Product key thì có thể dùng chung giữa các hãng sản xuất, nhưng file Cert thì mỗi hãng khác nhau và không thể dùng chung được. Bạn có thể tải ABR, các file mẫu, product key, file Cert tương ứng với các hãng sản xuất tại http://ifile.it/cgvdy92, dung lượng 1.5 MB.
- Không thể áp dụng cách này với các máy tính không có tên tuổi, hay các máy tính không được hỗ trợ do trong BIOS không có SLIC nên không thể kích hoạt bản quyền được.
Cấu hình thử nghiệm:
- Bài viết này được viết và kiểm tra thực tế trên máy tính xách tay HP Pavilion Dv2805 sử dụng hệ điều hành Microsoft Windows Vista Home Premium có bản quyền và Lenovo G400. Ở máy HP Pavilion Dv2805, sau khi dùng ABR để sao lưu lại bản quyền và dùng chức năng Recovery Disk để tạo ra 2 đĩa phục hồi hệ điều hành, dùng chương trình Norton Ghost để sao lưu lại hệ điều hành sau khi đã gỡ bỏ các phần mềm dùng thử đi kèm. Sau đó dùng đĩa DVD cài đặt lại Vista Home Premium và dùng ABR để phục hồi lại bản quyền.
- Người viết bài này cũng đã thử nghiệm trên máy Lenovo G400, khi mới mua không có hệ điều hành (do giảm giá) nhưng có chứng nhận SLIC. Tiến hành cài đặt Vista Ultimate, kích hoạt bản quyền và dùng ABR để sao lưu lại bản quyền, sau đó dùng đĩa DVD cài đặt lại Vista Home Basic. Tiếp theo cắm USB vào máy tính và thay thế product key của Vista Ultimate trong file backup-key.txt bằng product key của bản Vista Home Basic, sau đó chạy file activation_restore.exe để phục hồi và kích hoạt bản quyền cho Windows Vista. Kết quả rất mỹ mãn! Tuy nhiên, do chưa có điều kiện thử hết trên các nhãn hiệu máy tính xách tay khác, nên chưa thể kết luận chương trình ABR liệu có thể phục hồi và kích hoạt bản quyền Windows Vista được cho tất cả các máy tính xách tay hay không.
NGUYỄN QUÝ ANH