Hiện nay vẫn còn không ít máy tính có cấu hình thấp (như Pentium III, tốc độ dưới 800 MHz) và thường dùng hệ điều hành Windows 98SE. Để có thể sử dụng Windows XP trên các máy tính cổ lỗ sĩ này, trong LBVMVT số 180 có giới thiệu hệ điều hành TinyXP. Hiện nay hệ điều hành TinyXP tải tại địa chỉ đã nêu trong bài không còn tồn tại, và tuy có người khen người chê, song tất cả đồng ý rằng nó có khuyết điểm lớn là không cài được máy in, không chỉnh được tần số làm tươi màn hình, không hỗ trợ một số driver thiết bị, nhất là thiết bị onboard... Có lẽ phiên bản TinyXP quá rút gọn nên mất đi một số file hệ thống. Qua nhiều thí nghiệm trên các máy tính cũ có cấu hình thấp, tôi xin giới thiệu thêm hệ điều hành TinyeXPerience, có bán tại các cửa hàng bán đĩa vi tính, chạy rất ổn định. Nếu có đường truyền ADSL, bạn có thể dùng trình tăng tốc như Internet Download Manager... để tải TinyeXPerience dung lượng 100,10 MB (file RAR) tại các địa chỉ sau:
- http://download.cqu.edu.cn/displayid5808.html.
- http://download.cqu.edu.cn:8080/dl3/20061101/TinyXP.rar.
- http://www.mediamax.com/nguyenvthu/Links/E9D924C1BD.
Qua nhiều thử nghiệm trên các máy tính đời cũ có cấu hình Pentium III, tốc độ 550 MHz, bộ nhớ 256 MB RAM, ổ cứng từ 10 - 20GB, card màn hình nVidiaTNT - 8 MB thì máy giờ đây khởi động rất nhanh, chưa tới 10 giây. Shutdown máy chưa tới 5 giây. Còn nếu dùng thêm phần mềm Super Fast Shutdown (có sẵn trong TinyeXPerience) thời gian tắt máy chưa tới 1 giây. Các ứng dụng cài đặt vào máy như Office XP hay chạy các phần mềm xách tay như Portable Thunderbird dùng check và gửi mail rất ổn định... Nối mạng ADSL (sử dụng card mạng Planet sưu tầm từ máy tính cũ) hay mạng LAN không có vấn đề gì, miễn là phải cấu hình đúng địa chỉ IP. Nhìn chung với hệ điều hành TinyeXPerience thêm chút chỉnh sửa kết hợp chạy các phần mềm portable thì vẫn hơn dùng Windows 98 SE rất nhiều, và bạn sẽ không còn cho rằng máy tính cũ là đồ bỏ nữa.
Cài đặt TinyeXPerience:
Sau khi tải TinyeXPerience.rar về, bạn giải nén ra file TinyXP.ISO vào một thư mục nào đó rồi dùng trình ghi đĩa như Nero ghi file ISO này ra CD. Để cài đặt TinyeXPerience bạn nhớ vào BIOS cho máy tính khởi động từ ổ đĩa CD/DVD rồi theo hướng dẫn mà cài đặt như Windows XP bình thường. Chỉ có điều là sau khi chỉ định và format partition C đến khi cài đặt xong, bạn không cần kê khai thêm gì nữa và thời gian cài đặt xong chưa tới 20 phút. Bạn cũng cần lưu ý là nên phân vùng ổ cứng cũ trước rồi mới cài đặt TinyeXPerience sau.
Hiệu chỉnh TinyeXPerience:
Vì TinyeXPerience được rút gọn khá nhiều nên trước khi cài đặt, bạn cần chuẩn bị các driver cho card màn hình, card mạng... để khi cài xong bạn có mà dùng. Thường thì với các máy tính cũ, các driver cho thiết bị sẽ không còn nữa. Vì vậy bạn cần đăng ký một tài khoản tại http://driverguide.com/ để dễ dàng tải các driver cho các thiết bị của máy tính.
Cài đặt thêm ứng dụng:
- Sau khi cài xong TinyeXPerience, dung lượng thực trên partition C là 783 MB. Bước tiếp theo bạn cài các driver cho card màn hình, card mạng... Lần khởi động đầu tiên của TinyeXPerience, bạn có thể bấm chuột vào biểu tượng Display Settings có hình tròn đỏ dưới khay hệ thống. Ở hộp Display Settings xuất hiện, bạn hãy chọn Yes để Windows tự tinh chỉnh lại độ phân giải cho màn hình. Với card màn hình nVidia TNT - 8 MB hay tương tự, bạn có thể chỉnh độ phân giải là 800 x 600 và Color Quality là Highest (32 bit). Sau đó, bạn bấm phải vào Desktop chọn Properties > Display Properties > Desktop để chọn hình nền duy nhất là eXPerience.
- Khi bạn cắm flash USB vào máy thì TinyeXPerience sẽ đề nghị đưa đĩa cài đặt vào ổ đĩa CD/DVD. Lần cắm sau cho các ổ đĩa USB khác thì TinyeXPerience sẽ tự nhận diện, chỉ có điều không có hộp thoại Autorun xuất hiện. Bạn phải mở Windows Explorer để mở ổ đĩa di động này.
- Để tăng tốc khởi động máy, phần âm thanh khi startup sẽ không có. Nếu muốn có âm thanh khi khởi động, bạn hãy chép file Windows XP Startup trong máy tính cài hệ điều hành Windows XP tại C:\Windows\Media vào ổ đĩa flash USB. Sau đó bạn chép file này vào partition C của máy TinyeXPerience rồi vào Control Panel, bấm đôi vào biểu tượng Sound and Audio Device. Trong hộp Sound and Audio Devices Properties xuất hiện, bấm chọn dòng Start Windows. Bấm nút Browser của thẻ Sound, chỉ định file Windows XP Startup rồi bấm OK là xong.
- Để cài đặt bộ Office bạn nên dùng bộ Office XP. Trong quá trình cài đặt máy sẽ báo lỗi nhưng bạn cứ chọn Ignore. Sau này bạn vẫn có thể dùng Word, Excel... bình thường. Bộ gõ tiếng Việt nên dùng Unikey 3.6 trở lên và nên chép vào partition C, tạo shortcut để chạy chương trình.
- Tất cả các chương trình ứng dụng mà tác giả đưa vào TinyeXPerience đều là các phần mềm portable. Bạn có thể vào menu Start > All Programs chọn:
Defragmenter > Disk Defragment: để khởi động chương trình chống phân mảnh đĩa System File Defragment. Ở hộp thoại chương trình xuất hiện bạn chỉ việc chọn Defragment at next boot hay Defragment every boot rồi ấn định số giây ở Defragment abort countdown, sau đó bấm OK xác lập để sau một thời gian (tính bằng giây) do bạn quy định, chương trình sẽ tự động chạy chống phân mảnh đĩa cứng cho máy tính.
Startup Control Panel: dùng để phát hiện các chương trình cùng khởi động với Windows, giúp bạn ngăn ngừa các phần mềm gián điệp. Với giao diện thẻ rất dễ sử dụng, bạn chỉ việc chọn thẻ Startup để biết chương trình đáng nghi nào cùng khởi động với Windows, chọn nó rồi bấm Delete là xong.
Ngoài ra, TinyeXPerience còn các tiện ích khác như HDD Temperature đo nhiệt độ đĩa cứng hay WinRAR nén và giải nén file...
TinyeXPerience không tích hợp Internet Explorer, Outlook Express... Bạn nên chép vào ổ C các chương trình portable như Firefox để duyệt web, Thunderbird để check và gửi mail POP rồi tạo shortcut để chạy chương trình. Lưu ý, nếu trong menu Start > All Programs không có các chương trình nói trên, bạn hãy vào C:\Program Files tạo shortcut chạy các ứng dụng.
- Để nghe nhạc, xem phim bạn có thể dùng chương trình portable như Media Player Classic phiên bản mới nhất là 6.4.9.0 hỗ trợ nhiều định dạng multimedia như AVI, MPEG2/SVCD, chơi được phim DVD... mà dung lượng chỉ 2,12 MB, tải tại địa chỉ: http://www.free-codecs.com/download/Media_Player_Classic.htm. Sau khi tải về bạn giải nén vào thư mục nào đó rồi dùng bình thường.
Xác định địa chỉ IP:
Với đường truyền ADSL thì tùy theo nhà cung cấp dịch vụ, phần DNS Server sẽ có các địa chỉ khác nhau. Địa chỉ IP Address bạn có thể thiết lập tự động (Obtain an IP address automatically) nhưng khi cài hệ điều hành TinyeXPerience nếu không khai báo chính xác địa chỉ IP cho máy tính thì không bao giờ bạn kết nối mạng được. Để có thể kết nối ADSL như máy tính cài Windows XP, bạn cần phải kê khai địa chỉ IP vào IP Address. Để xác định chính xác địa chỉ IP từ modem cấp phát xuống, bạn hãy dùng máy tính khác chạy hệ điều hành Windows XP nối mạng ADSL. Bấm phải chuột vào biểu tượng kết nối dưới khay hệ thống, trong menu mở ra chọn Status. Trong hộp thoại Local Area Connection Status xuất hiện, chọn thẻ Support. Nhìn vào cửa sổ Connection Status bạn sẽ biết IP Address, Default Gateway... Sau khi ghi ra giấy địa chỉ IP, bạn bấm Close để đóng lại. Sau đó trong máy tính cũ đã cài đặt hệ điều hành TinyeXPerience, bạn bấm phải vào biểu tượng nối mạng. Ở menu mở ra chọn Open Network Connections. Ở cửa sổ LAN or High - Speed Internet bấm phải vào biểu tượng Local Area Connection. Ở hộp thoại Local Area Connection Properties chọn thẻ Properties, bấm chọn dòng Internet Protocol (TCP-IP) rồi bấm nút Properties. Trong hộp thoại Internet Protocol (TCP-IP) Properties, tại thẻ General bạn đánh dấu kiểm vào Use the following IP address rồi gõ các thông số IP đã biết vào IP address, Subnet mask, Default Gateway. Bạn cũng nên gõ các thông số DNS Server mà nhà cung cấp dịch vụ ADSL đã cung cấp. Sau cùng, bấm OK để đóng hộp thoại này lại. Bạn có thể thử vào mạng và chắc rằng tốc độ kết nối mạng sẽ không thua gì với những máy mạnh dùng hệ điều hành Windows XP. Nếu là thành viên trong mạng LAN thì bạn cũng phải cấu hình chính xác địa chỉ IP trong mạng tùy theo bạn chỉ định là máy 1 hay 2...
Sau cùng, bạn nên Ghost hệ điều hành TinyeXPerience để khi nào có sự cố chỉ cần ít phút là có thể phục hồi lại được. Một máy tính cổ lỗ sĩ sau khi cài TinyeXPerience và bộ Office XP, khi Ghost chỉ khoảng 600 MB và nếu có ổ ghi, bạn có thể chứa file Ghost này vừa vặn trên một đĩa CD-R.
NGUYÊN THU